تمهيد في حجية الاستدلال بمحكم القرآن ومتشابهه
مدير الموقع
الثلاثاء 20 مارس 2007 م
<p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>إن أصول الدين وأساسياته التي انبنى عليها لا يصح أن تكون في طبيعتها قابلة للخطأ والصواب، وإلا فسد الدين واختل من الأساس؛ لأن أصوله صارت ظنية مترددة بين أن تكون حقاً وأن تكون باطلاً، وما ذاك بدين؛ فإن الدين مبناه على القطع واليقين. <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>وإذاً: يجب أن يكون الدليل الأصولي مما لا يمكن أن يتطرق إليه الخطأ، أو الاحتمال بأي حال من الأحوال، وليس من مصدر بهذا الشرط إلا القرآن الذي تعهد الله تعالى بحفظه بنفسه. <o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>لكن آيات القرآن تنقسم - كما قال تعالى - إلى قسمين:<o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>1- قسم صريح لا يحتمل إلا معنىً واحداً هو الآيات المحكمات.<o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>2- وقسم يحتمل وجهين مختلفين فصاعداً هو الآيات المتشابهات. <o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>فيجب أن يكون دليل الأصل من قسم الآيات الصريحة المحكمة، ولا يصح أبداً أن يكون من قسم الآيات الظنية المتشابهة. ولذلك ذم الله تعالى اتباع المتشابه والاعتماد عليه فقال: ((أما الذين في قلوبهم زيغٌ فيتبعون ما تشابه منهُ)) بعد أن قال: ((هُوَ الّذِي أَنْزَلَ عَلـيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنّ أُمّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ)) [آل عمران:7].<o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>وهكذا صارت أصول الدين مصونة عن احتمال الخطأ لسببين: <o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>أولهما: أن كل آية محفوظة من التحريف لفظاً. فإذا كانت صريحة محكمة كانت محفوظة من التحريف معنى. <o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>هكذا ثبت أصل التوحيد و نبوة محمد <span style="mso-spacerun: yes"> </span>صلى الله عليه وسلم <span style="mso-spacerun: yes"> </span>وغيرهما من أصول الاعتقاد. كذلك الصلاة والصيام وبقية أركان الإسلام. وكذلك الانتهاء عن أصول المحرمات كالقتل والزنا والكذب… إلخ دون لجوء إلى رأي راءٍ، أو رواية راوٍ. فلا تأصيل بمعزلٍ عن محكم التنزيل.<o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>وقبل أن نناقش الآية ودلالتها على (الإمامة) من عدمها، يجب أن نعرف أن الخلاف في (الإمامة) خلاف في مسألة أصولية إذ يعتقد الإمامية أنها كالنبوة أصل من أصول الدين؛ من جحده كفر. وبما أن (الإمامة) جُعلت كذلك فيجب إذن أن تكون النصوص القرآنية المثبتة لها محكمة أي: صريحة قطعية في دلالتها، وليست متشابهة أي: ظنية محتملة، وإلا بطل الاحتجاج بها.<o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p class="MsoBodyTextIndent" dir="rtl" style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 1cm; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-pagination: none"><span lang="AR-SA" style="FONT-FAMILY: Traditional Arabic ; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><font face="Simplified Arabic"><font size="3"><strong>فهل هذه الآية الكريمة محكمة في دلالتها على (الإمامة)؛ حتى يصح بها الاحتجاج؟ أم هي ظنية متشابهة؛ فيكون الاحتجاج بها لا مستند له إلا الجدل واللجاج؟ هذا ما سنراه في الصفحات التالية.<o:p></o:p></strong></font></font></span></p> <p><font face="Simplified Arabic" size="3"><strong></strong></font> </p>
التعليقات