الفصل الثالث: أنواع البدعة وأحوال أهلها
مدير الموقع
الإثنين 9 يونيو 2008 م
<p class="1" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify" align="justify"> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"></span></b></p> <p align="right"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"></span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال ابن تيمية رحمه الله: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«إن البدعة التي يعد الرجل بها من أهل الأهواء: ما اشتهر عند أهل العلم بالسنة مخالفتها للكتاب والسنة؛ كبدعة الخوارج والروافض والقدرية والمرجئة».</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></b></p> <p align="justify"><a name="_Toc131076384"><span style="mso-bookmark: _Toc132002104"><span style="mso-bookmark: _Toc132267562"><span style="mso-bookmark: _Toc132937634"><span style="mso-bookmark: _Toc137359150"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">أنواع البدعة وأحوال أهلها</span></b></span></span></span></span></a><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">البدع ليست على مرتبة واحدة، فمنها البدعة الكفرية المخرجة من الملة، ومنها البدعة التي لا تخرج من الملة، ولكن صاحبها على خطر، ومنها البدعة العلمية، ومنها البدعة الاعتقادية، ومنها البدعة الحقيقية، ومنها البدعة الإضافية.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهكذا تختلف مراتب البدع وتتفاوت، واختلاف مراتب البدع هو باختلاف متعلقاتها، وهذه المتعلقات تنحصر في:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 49.35pt; mso-list: l9 level1 lfo6" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">1-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">مسائل الأصول ومسائل الاجتهاد.<o:p></o:p></span></b></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 49.35pt; mso-list: l9 level1 lfo6" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">2-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">القواعد والأصول الاعتقادية والعملية، والفروع الاعتقادية والعملية.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 49.35pt; mso-list: l9 level1 lfo6" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">3-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">الضروريات والحاجيات والتكميليات.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 49.35pt; mso-list: l9 level1 lfo6" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">4-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">الكليات والجزئيات.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 49.35pt; mso-list: l9 level1 lfo6" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">5-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">البدع الحقيقية والإضافية.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 49.35pt; mso-list: l9 level1 lfo6" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">6-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">البدع التي يظهر مأخذها والتي يشكل مأخذها<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn1" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn1" name="_ftnref1"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[1]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وباختلاف هذه المتعلقات تختلف مرتبة البدعة، وتختلف طريقة التعامل مع الواقع في البدعة والحكم عليه، ولا بد من مراعاة هذه الفروق والاختلافات والمراتب.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن خلال هذه المتعلقات يمكن تقسيم البدع إلى: صغرى وكبرى، ويرجع ما سبق إلى كونه إما أن يكون بدعة صغرى أو بدعة كبرى.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقد قرر الشاطبي رحمه الله انقسام البدع إلى بدعة كبيرة وصغيرة، بتقرير ماتع من وجوه.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فقال:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«ثبت في الأصول أن الأحكام الشرعية خمسة، نخرج عنها الثلاثة -يقصد الوجوب والاستحباب والإباحة- فيبقى حكم الكراهية وحكم التحريم، فاقتضى النظر انقسام البدع إلى القسمين: فمنها بدعة محرمة، ومنها بدعة مكروهة، وذلك أنها داخلة تحت جنس المنهيات، لا تعدو الكراهة والتحريم، فالبدع كذلك، هذا وجه.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ووجه ثان</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: أن البدع إذا تؤمل معقولها؛ وجدت رتبها متفاوتة:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 40.95pt; mso-list: l12 level1 lfo5" align="justify"><b style="mso-ansi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: 'Times New Roman'"><span style="mso-list: Ignore"><font face="Times New Roman">-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></font></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فمنها ما هو كفر صراح؛ كبدعة الجاهلية التي نبه عليها القرآن؛ كقوله تعالى: </span></b></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَجَعَلُوا لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَالأَنْعَامِ نَصِيبًا فَقَالُوا هَذَا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ وَهَذَا لِشُرَكَائِنَا))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [الأنعام:136]<sup>،</sup></span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> وقوله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَقَالُوا مَا فِي بُطُونِ هَذِهِ الأَنْعَامِ خَالِصَةٌ لِذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَى أَزْوَاجِنَا وَإِنْ يَكُنْ مَيْتَةً فَهُمْ فِيهِ شُرَكَاءُ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [الأنعام:139]،</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> وقوله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((مَا جَعَلَ اللَّهُ مِنْ بَحِيرَةٍ وَلا سَائِبَةٍ وَلا وَصِيلَةٍ وَلا حَامٍ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [المائدة:103]،</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> وكذلك بدعة المنافقين، حيث اتخذوا الدين ذريعة لحفظ النفس والمال، وما أشبه ذلك مما لا يشك أنه كفر صراح.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 40.9pt; mso-list: l12 level1 lfo5" align="justify"><b style="mso-ansi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: 'Times New Roman'"><span style="mso-list: Ignore"><font face="Times New Roman">-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></font></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومنها ما هو من المعاصي التي ليست بكفر، أو يختلف: هل هي كفر أم لا؟ كبدعة الخوارج والقدرية والمرجئة ومن أشبههم من الفرق الضالة.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 40.9pt; mso-list: l12 level1 lfo5" align="justify"><b style="mso-ansi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: 'Times New Roman'"><span style="mso-list: Ignore"><font face="Times New Roman">-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></font></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومنها ما هو معصية، ويتفق عليها، ليست بكفر؛ كبدعة التبتل، والصيام قائمًا في الشمس، والخصاء بقصد قطع شهوة الجماع.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 40.9pt; mso-list: l12 level1 lfo5" align="justify"><b style="mso-ansi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: 'Times New Roman'"><span style="mso-list: Ignore"><font face="Times New Roman">-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                  </span></font></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومنها ما هو مكروه، كما يقول مالك في إتباع رمضان بست من شوال، وقراءة القرآن بالإدارة، والاجتماع للدعاء عشية عرفة، وذكر السلاطين في خطبة الجمعة -على ما قاله ابن عبد السلام الشافعي...- وما أشبه ذلك.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فمعلوم أن هذه البدع ليست في رتبة واحدة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ووجه ثالث</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: أن المعاصي منها صغائر ومنها كبائر، ويعرف ذلك بكونها واقعة في الضروريات أو الحاجيات أو التكميليات، فإن كانت في الضروريات فهي أعظم الكبائر، وإن وقعت في التحسينيات فهي أدنى رتبة بلا إشكال، وإن وقعت في الحاجيات فمتوسطة بين الرتبتين.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ثم إن كل رتبة من هذه الرتب لها مكمِّل، ولا يمكن في المكمِّل أن يكون في رتبة المكمَّل؛ فإن المكمِّل مع المكمَّل في نسبة الوسيلة مع المقصد، ولا تبلغ الوسيلة رتبة المقصد؛ فقد ظهر تفاوت رتب المعاصي والمخالفات.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وأيضًا: فإن الضروريات إذا تؤملت؛ وجدت على مراتب في التأكيد وعدمه:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فليست مرتبة النفس كمرتبة الدين، ولذلك تستصغر حرمة النفس في جنب حرمة الدين، فيبيح الكفر الدم، والمحافظة على الدين مبيح لتعريض النفس للقتل والإتلاف في الأمر بمجاهدة الكفار والمارقين عن الدين.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومرتبة العقل والمال ليست كمرتبة النفس، ألا ترى أن قتل النفس مبيح للقصاص، فالقتل بخلاف العقل والمال.. وكذلك سائر ما بقي.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وإذا نظرت في مرتبة النفس تباينت المراتب، فليس قطع العضو كالذبح، ولا الخدش كقطع العضو.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وإذا كان كذلك؛ فالبدع من جملة المعاصي، وقد ثبت التفاوت في المعاصي، فكذلك يتصور مثله في البدع، فمنها ما يقع في الضروريات، أي: أنه إخلال بها، ومنها ما يقع في رتبة الحاجيات، ومنها ما يقع في رتبة التحسينيات»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn2" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn2" name="_ftnref2"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[2]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال أيضًا في وجه آخر: <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«أن البدع تنقسم إلى: ما هي كلية في الشريعة وإلى جزئية، ومعنى ذلك: أن يكون الخلل الواقع بسبب البدعة كليًا في الشريعة؛ كبدعة التحسين والتقبيح العقليين، وبدعة إنكار الأخبار السنية اقتصارًا على القرآن، وبدعة الخوارج في قولهم: لا حكم إلا الله... وما أشبه ذلك من البدع التي لا تختص فرعًا من فروع الشريعة دون فرع؛ بل تجدها تنتظم ما لا ينحصر من الفروع الجزئية، أو يكون الخلل الواقع جزئيًا، إنما يأتي في بعض الفروع دون بعض؛ كبدعة التثويب بالصلاة الذي قال فيه مالك: التثويب ضلال، وبدعة الأذان والإقامة في العيدين، وبدعة الاعتماد في الصلاة على إحدى الرجلين... وما أشبه ذلك، فهذا القسم لا تتعدى فيه البدعة محلها، ولا تنتظم تحتها غيرها حتى تكون أصلًا لها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فالقسم الأول إذا عُدَّ من الكبائر؛ اتضح مغزاه، وأمكن أن يكون منحصرًا داخلًا تحت عموم الثنتين والسبعين فرقة، ويكون الوعيد الآتي في الكتاب والسنة مخصوصًا به لا عامًا فيه وفي غيره، ويكون ما عدا ذلك من قبيل اللمم المرجو فيه العفو الذي لا ينحصر إلى ذلك العدد، فلا قطع على أن جميعها من واحد، وقد ظهر وجه انقسامها»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn3" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn3" name="_ftnref3"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[3]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال أيضًا: <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«غير أن الكلية والجزئية قد تكون ظاهرة وقد تكون خفية، كما أن التأويل قد يقرب مأخذه وقد يبعد، فيقع الإشكال في كثير من أمثلة هذا الفصل، فيعد كبيرة ما هو من الصغائر، والعكس، فيوكل النظر فيه إلى الاجتهاد»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn4" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn4" name="_ftnref4"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[4]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقد اشترط الشاطبي شروطًا لكون البدعة صغيرة، إذا انتفى شرط منها صارت هذه البدعة كبيرة؛ فقال رحمه الله: <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«وإذا قلنا: إن من البدع ما يكون صغيرة، فذلك بشروط:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">أحدها</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: أن لا يداوم عليها؛ فإن الصغيرة من المعاصي لمن داوم عليها تكبر بالنسبة إليه؛ لأن ذلك ناشئ على الإصرار عليها، والإصرار على الصغيرة يصيرها كبيرة، ولذلك قالوا: (لا صغيرة مع إصرار، ولا كبيرة مع استغفار)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn5" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn5" name="_ftnref5"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[5]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>، فكذلك البدعة من غير فرق...<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والشرط الثاني</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: أن لا يدعو إليها؛ فإن البدعة قد تكون صغيرة بالإضافة، ثم يدعو مبتدعها إلى القول بها والعمل على مقتضاها، فيكون إثم ذلك كله عليه؛ فإنه الذي أثارها وسبب كثرة وقوعها والعمل بها؛ فإن الحديث الصحيح قد أثبت أن كل من سن سنة سيئة؛ كان عليه وزرها ووزر من عمل بها لا ينقص ذلك من أوزارهم شيئًا، والصغيرة مع الكبيرة إنما تفاوتها بحسب كثرة الإثم وقلته، فربما تساوي الصغيرة من هذه الوجه الكبيرة أو تربي عليها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والشرط الثالث</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: أن لا تفعل في المواضع التي هي مجتمعات الناس، أو المواضع التي تقام فيها السنن وتظهر فيها أعلام الشريعة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فأما إظهارها في المجتمعات ممن يقتدي به أو ممن به الظن؛ فذلك من أضر الأشياء على سنة الإسلام.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والشرط الرابع</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: أن لا يستصغرها ولا يستحقرها وإن فرضناها صغيرة؛ فإن ذلك استهانة بها، والاستهانة بالذنب أعظم من الذنب»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn6" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn6" name="_ftnref6"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[6]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">إلا أن الذي يظهر من كلامه رحمه الله أن هذه الشروط متعلقة بحجم الإثم الذي يلحق صاحب البدعة، وليس الكلام عن حجم هذه البدعة في نفسها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والحكم على صاحب البدعة يكون بحسب نوع البدعة الواقع فيها ومرتبتها، مع النظر إلى حال هذا الشخص وما عرض له من شبهة أو تأويل، وكذلك درجته ومرتبته في العلم والسنة.. إلى اعتبارات أخرى ينبغي مراعاتها عند الحكم على الواقع في البدعة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359151"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>متى يكون الرجل -أو الطائفة- مفارقًا لأهل السنة:</strong></span></a><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><strong>يقول شيخ الإسلام رحمه الله: «والبدعة التي يعد بها الرجل من أهل الأهواء: ما اشتهر عند أهل العلم بالسنة مخالفتها للكتاب والسنة، كبدعة الخوارج، والروافض، والقدرية، والمرجئة، فإن عبد الله بن المبارك ويوسف بن أسباط وغيرهما قالوا: أصول اثنتين وسبعين فرقة هي أربع: الخوارج، والروافض، والقدرية، والمرجئة»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn7" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn7" name="_ftnref7"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[7]</span></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال الشاطبي:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«وذلك أن هذه الفرق إنما تصير فرقًا بخلافها للفرقة الناجية في معنى كلي في الدين وقاعدة من قواعد الشريعة، لا في جزئي من الجزئيات؛ إذ الجزئي والفرع الشاذ لا ينشأ عنه مخالفة يقع بسببها التفرق شيعًا، وإنما ينشأ التفرق عند وقوع المخالفة في الأمور الكلية؛ لأن الكليات نص من الجزئيات غير قليل، وشأنها في الغالب أن لا تختص بمحل دون محل، ولا بباب دون باب.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وأما الجزئي فبخلاف ذلك، بل يعد وقوع ذلك من المبتدع له؛ كالزلة والفلتة، وإن كانت زلة العالم مما يهدم الدين، حيث قال عمر بن الخطاب رضي الله عنه: (ثلاث يهدمن الدين: زلة العالم، وجدال المنافق بالقرآن، وأئمة مضلون). ولكن إذا قرب موقع الزلة؛ لم يحصل بسببها تفرق في الغالب، ولا هدم للدين، بخلاف الكليات»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn8" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn8" name="_ftnref8"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[8]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال شيخ الإسلام: <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«ومما ينبغي أيضًا أن يعرف أن الطوائف المنتسبة إلى متبوعين في أصول الدين والكلام على درجات، منهم من يكون قد خالف السنة في أصول عظيمة، ومنهم من يكون إنما خالف السنة في أمور دقيقة.. إلى أن قال: ومثل هؤلاء إذا لم يجعلوا ما ابتدعوه قولًا يفارقون به جماعة المسلمين يوالون عليه ويعادون، كان من نوع الخطأ، والله يغفر للمؤمنين خطأهم في مثل ذلك.. إلى أن قال: بخلاف من والى موافقه وعادى مخالفه، وفرق بين جماعة المسلمين، وكفر وفسق مخالفه دون موافقه في مسائل الآراء والاجتهادات، واستحل قتل مخالفه دون موافقه؛ فهؤلاء من أهل التفرق والاختلافات، ولهذا كان أول من فارق جماعة المسلمين من أهل البدع الخوارج المارقون...»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn9" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn9" name="_ftnref9"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[9]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359152"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>رواية المخالف وحكم قبولها:</strong></span></a><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><strong>ومما يلحق هذا مسألة رواية المخالف، فإن كثيرًا من العلماء يفرقون في هذه المسألة بين المخالفين باعتبار بدعتهم، وباعتبار نشاطهم وتحمسهم لهذه البدعة، فيفرقون بين صاحب البدعة المكفرة وصاحب البدعة المفسقة، وبين الداعية للبدعة وغير الداعية.<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال الإمام النووي: «قال العلماء من المحدثين والفقهاء وأصحاب الأصول: المبتدع الذي يكفر ببدعته لا تقبل روايته بالاتفاق»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn10" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn10" name="_ftnref10"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[10]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال المعلمي<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn11" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn11" name="_ftnref11"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[11]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>: «لا شبهة أن المبتدع إن خرج ببدعته عن الإسلام لم تقبل روايته؛ لأن من شرط قبول الرواية الإسلام»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn12" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn12" name="_ftnref12"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[12]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ثم لو كانت البدعة غير مكفرة فينظر فيها؛ فيفرق بين البدعة الصغرى والبدعة الكبرى، ويفرق كذلك بين من أوقعته بدعته في استحلال الكذب، وبين من كانت بدعته بعيدة عن استحلال الكذب.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال الذهبي في ترجمة أبان بن تغلب الكوفي الشيعي: «أبان بن تغلب الكوفي شيعي جلد، لكنه صدوق، فلنا صدقه وعليه بدعته.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقد وثقه أحمد بن حنبل، وابن معين، وأبو حاتم، وأورده ابن عدي وقال: كان غاليًا في التشيع. وقال السعدي: زائغ مجاهر.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فلقائل أن يقول: كيف ساغ توثيق مبتدع وحدُّ الثقة العدالة والإتقان؟ فكيف يكون عدلًا من هو صاحب بدعة؟<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وجوابه: أن البدعة على ضربين: فبدعة صغرى؛ كغلو التشيع<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn13" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn13" name="_ftnref13"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><sup><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[13]</span></sup></b></span></a>)</span></sup> أو كالتشيع بلا غلو ولا تحرف، فهذا كثير في التابعين وتابعيهم مع الدين والورع والصدق، فلو رد حديث هؤلاء لذهب جملة من الآثار النبوية، وهذه مفسدة بينة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ثم بدعة كبرى؛ كالرفض الكامل والغلو فيه، والحط على أبي بكر وعمر رضي الله عنهما، والدعاء إلى ذلك، فهذا النوع لا يحتج بهم ولا كرامة، وأيضًا فما أستحضر الآن في هذا الضرب رجلًا صادقًا ولا مأمونًا؛ بل الكذب شعارهم، والتقية والنفاق دثارهم، فكيف يقبل نقل من هذه حاله؟! حاشا وكلا.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فالشيعي الغالي في زمان السلف وعرفهم، هو من تكلم في عثمان والزبير وطلحة ومعاوية، وطائفة ممن حارب عليًا رضي الله عنه، وتعرض لسبهم، والغالي في زماننا وعرفنا هو الذي يكفر هؤلاء السادة، ويتبرأ من الشيخين أيضًا، فهذا ضال معثَّر، ولم يكن أبان بن تغلب يعرض للشيخين أصلًا، بل قد يعتقد عليًا أفضل منهما»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn14" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn14" name="_ftnref14"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[14]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال الخطيب البغدادي رحمه الله: «وذهبت طائفة من أهل العلم إلى قبول أخبار أهل الأهواء الذين لا يعرف منهم استحلال الكذب، والشهادة لمن وافقهم بما ليس عندهم فيه شهادة»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn15" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn15" name="_ftnref15"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[15]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال النووي رحمه الله: «ومن لم يكفر قيل: لا يحتج به مطلقًا، وقيل: يحتج به إن لم يكن ممن يستحل الكذب في نصرة مذهبه أو لأهل مذهبه»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn16" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn16" name="_ftnref16"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[16]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال شيخ الإسلام رحمه الله: «ورد شهادة من عرف بالكذب متفق عليه بين الفقهاء»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn17" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn17" name="_ftnref17"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[17]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال رحمه الله: «العلماء كلهم متفقون على أن الكذب في الرافضة أظهر منه في سائر طوائف أهل القبلة...<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">حتى إن أصحاب الصحيح كالبخاري لم يرو عن أحد من قدماء الشيعة، مثل عاصم بن ضمرة، والحارث الأعور، وعبد الله بن سلمة، وأمثالهم، مع أن هؤلاء من خيار الشيعة، وإنما يروى عن أصحاب الصحيح حديث علي عن أهل بيته؛ كالحسن، والحسين، ومحمد بن الحنفية، وكاتبه عبيد الله بن أبي رافع، أو عن أصحاب عبد الله بن مسعود؛ كعبيدة السلماني، والحارث بن قيس، أو عمن يشبه هؤلاء. وهؤلاء أئمة النقل ونقاده من أبعد الناس عن الهوى، وأخبرهم بالناس، وأقولهم بالحق، لا يخافون في الله لومة لائم.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والبدع متنوعة، فالخوارج مع أنهم مارقون يمرقون من الإسلام كما يمرق السهم من الرمية، وقد أمر النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">بقتالهم، واتفق الصحابة وعلماء المسلمين على قتالهم، وصح فيهم الحديث عن النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">من عشرة أوجه رواها مسلم في صحيحه، روى البخاري ثلاثة منها - ليسوا ممن يتعمد الكذب؛ بل هم معروفون بالصدق، حتى يقال: إن حديثهم من أصح الحديث، لكنهم جهلوا وضلوا في بدعتهم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn18" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn18" name="_ftnref18"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[18]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال ابن حجر ضمن حديثه عن حكم رواية المخالف وأقوال العلماء فيها: «وقيل: يقبل مطلقًا إلا إن اعتقد الكذب»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn19" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn19" name="_ftnref19"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[19]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ويقول السيوطي معلقًا على كلام النووي: «وقيل: يحتج به إن لم يكن ممن يستحل الكذب في نصرة مذهبه»: «سواء كان داعية أم لا، ولا يقبل إن استحل ذلك»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn20" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn20" name="_ftnref20"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[20]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ويقول المعلمي في حكم رواية المخالف: «...وأنه إن استحل الكذب، فإما أن يكفر بذلك، وإما أن يفسق، فإن عذرناه فمن شرط قبول الرواية الصدق، فلا تقبل روايته»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn21" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn21" name="_ftnref21"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[21]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فإن كان المخالف خارجًا عن الأصناف السابقة -أي: لم يكن من أصحاب البدع المكفرة الكبرى، ولم يكن ممن يستحل الكذب- فقد وقع خلاف بين العلماء في قبول روايته وعدمه.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال ابن الصلاح رحمه الله: «اختلفوا في قبول رواية المبتدع الذي لا يكفر في بدعته: فمنهم من رد روايته لأنه فاسق ببدعته، وكما استوى في الكفر المتأول وغير المتأول، يستوي في الفسق المتأول وغير المتأول، ومنهم من قبل رواية المبتدع إذا لم يكن ممن يستحل الكذب في نصرة مذهبه أو لأهل مذهبه، سواء كان داعية إلى بدعته أو لم يكن، وعزا بعضهم هذا إلى الشافعي لقوله: «أقبل شهادة أهل الأهواء إلا الخطابية من الرافضة؛ لأنهم يرون الشهادة بالزور لموافقيهم».<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال قوم: تقبل روايته إذا لم يكن داعية إلى بدعته، ولا تقبل إذا كان داعية. وهذا مذهب الكثير أو الأكثر من العلماء. وحكى بعض أصحاب الشافعي رضي الله عنه خلافًا بين أصحابه في قبول رواية المبتدع إذا لم يدع إلى بدعته، وقال: أما إذا كان داعية فلا خلاف بينهم في عدم قبول روايته.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال أبو حاتم بن حبان البُستي أحد المصنفين من أئمة الحديث: «الداعية إلى البدع لا يجوز الاحتجاج به عند أئمتنا قاطبةً، لا أعلم بينهم فيه خلافًا».<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهذا المذهب الثالث أعْدَلُها وأوْلاها، والأول بعيد مباعد للشائع عن أئمة الحديث، فإن كتبهم طافحة بالرواية عن المبتدعة غير الدعاة. وفي الصحيحين كثير من أحاديثهم في الشواهد والأصول. والله أعلم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn22" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn22" name="_ftnref22"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[22]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فالتفريق بين الداعية وغير الداعية هو قول الأكثر كما تقدم؛ بل نقل ابن حبان الإجماع على هذا القول، وإن كانت دعوى الإجماع غير صحيحة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وممن نقل عنه هذا القول عبد الله بن المبارك رحمه الله، على ما روى الخطيب بسنده إلى علي بن الحسن بن شقيق قال: «قلت لعبد الله بن المبارك: سمعت من عمرو بن عبيد؟ فقال بيده هكذا، أي كثرة، قلت: فلم لا تسميه وأنت تسمي غيره من القدرية؟ قال: لأن هذا كان رأسًا»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn23" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn23" name="_ftnref23"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[23]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهذا القول يروى عن عبد الرحمن بن مهدي رحمه الله، فقد روى الخطيب عنه أنه قال: «من رأى رأيًا ولم يدع إليه احتمل، ومن رأى رأيًا ودعا إليه فقد استحق الترك»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn24" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn24" name="_ftnref24"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[24]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. وروى البيهقي عنه أنه قال: «يكتب العلم عن أصحاب الأهواء وتجوز شهادتهم ما لم يدعوا، فإذا دعوا إليه لم يكتب عنهم، ولم تجز شهادتهم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn25" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn25" name="_ftnref25"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[25]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وممن قال بهذا القول الإمام أحمد رحمه الله: روى الخطيب بسنده إلى أبي داود سليمان بن الأشعث قال: قلت لأحمد بن حنبل: «يكتب عن القدري؟ قال: إذا لم يكن داعيًا»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn26" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn26" name="_ftnref26"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[26]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وفي طبقات الحنابلة لابن أبي يعلى عن جعفر بن محمد قال: قلت: «يا أبا عبد الله! تحدث عن أبي معاوية وهو مرجئ؟ قال: لم يكن داعية»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn27" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn27" name="_ftnref27"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[27]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال البغوي: «سئل أحمد بن حنبل: يكتب عن المرجئي والقدري وغيرهما من أهل الأهواء؟ قال: نعم. إذا لم يكن يدعو إليه، ويكثر الكلام فيه، فأما إذا كان داعيًا فلا»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn28" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn28" name="_ftnref28"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[28]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وروي هذا القول عن الإمام مالك رحمه الله على ما روى ابن عبد البر عنه أنه قال: «لا يؤخذ العلم عن أربعة: سفيه معلن السفه، وصاحب هوى يدعو إليه، ورجل معروف بالكذب في أحاديث الناس وإن كان لا يكذب على الرسول </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم،</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> ورجل له فضل وصلاح لا يعرف ما يحدث به»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn29" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn29" name="_ftnref29"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[29]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال ابن عبد البر رحمه الله: «وقد ذكرنا هذا الخبر عن مالك من طرق في كتاب التمهيد».<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقد عزا الخطيب إلى الإمام مالك القول برد رواية المخالف مطلقًا على ما تقدم، والقول برد رواية المخالف الداعية دون من لم يكن داعية هو المشهور عنه عند المحققين.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله: «ولهذا كان الإمام أحمد وأكثر من قبله وبعده من الأئمة كمالك وغيره لا يقبلون رواية الداعي إلى بدعة، ولا يجالسونه، بخلاف الساكت»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn30" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn30" name="_ftnref30"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[30]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال العلامة عبد الرحمن المعلمي: «فأما غير الداعية فقد مر نقل الإجماع على أنه كالسني؛ إذا ثبتت عدالته قبلت روايته، وثبت عن مالك ما يوافق ذلك، وقيل عن مالك: إنه لا يروى عنه أيضًا، والعمل على الأول»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn31" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn31" name="_ftnref31"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[31]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال البغوي في شرح السنة:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«وكذلك اختلفوا في رواية المبتدعة وأهل الأهواء، فقبلها أكثر أهل الحديث، إذا كانوا فيها صادقين، فقد حدث محمد بن إسماعيل عن عباد بن يعقوب الرواجني، وكان محمد بن إسحاق بن خزيمة يقول: حدثنا الصدوق في روايته المتهم في دينه عباد بن يعقوب!!<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">واحتج أيضًا البخاري في الصحيح بمحمد بن زياد الألهاني، وحزيز بن عثمان الرحبي، وقد اشتهر عنهما النصب، واتفق البخاري ومسلم على الاحتجاج بأبي معاوية محمد بن خازم الضرير، وعبيد الله بن موسى، وقد اشتهر عنهما الغلو.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وأما مالك بن أنس فيقول: لا يؤخذ حديث النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">من صاحب هوى يدعو الناس إلى هواه، ولا من كذاب يكذب في حديث الناس، وإن كنت لا تتهمه بأن يكذب على النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم.</span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ذكر هذا الاختلاف في قبول رواية هؤلاء الحاكم أبو عبد الله الحافظ في كتابه.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وسئل أحمد بن حنبل: يكتب عن المرجئ والقدري وغيرهما من أهل الأهواء؟ قال: نعم. إذا لم يكن يدعو إليه، ويكثر الكلام فيه، فأما إذا كان داعيًا فلا»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn32" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn32" name="_ftnref32"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[32]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال شيخ الإسلام رحمه الله: «ولهذا لم يكن في كتبهم الأمهات، كالصحاح والسنن والمسانيد، الرواية عن المشهورين بالدعاء إلى البدع، وإن كان فيها الرواية عمن فيه نوع من بدعة، كالخوارج والشيعة والمرجئة والقدرية؛ وذلك لأنهم لم يدعوا الرواية عن هؤلاء للفسق كما يظنه بعضهم، ولكن من أظهر بدعته وجب الإنكار عليه بخلاف من أخفاها وكتمها، وإذا وجب الإنكار عليه كان من ذلك أن يهجر حتى ينتهي عن إظهار بدعته، ومن هجره أن لا يؤخذ عنه العلم ولا يستشهد»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn33" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn33" name="_ftnref33"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[33]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وكذلك أيضًا مما يتفرع عن اختلاف البدع ومراتبها: باب العقوبات والتعزيرات للمخالفين لأهل السنة والجماعة، فقد جاءت آثار كثيرة عن السلف في عقوبة المخالفين بعقوبات مختلفة؛ من حبس وضرب وجلد ونفي وتغريب وإهانة وهجر.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فعن ابن عباس رضي الله عنهما أنه قال في القدرية: (لو رأيت أحدهم لأخذت بشعره)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn34" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn34" name="_ftnref34"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[34]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup> وقال: (لو رأيت أحدهم عضضت أنفه)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn35" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn35" name="_ftnref35"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[35]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقيل لنافع: (إن هذا الرجل يتكلم في القدر.. فأخذ كفًا من حصى فضرب بها وجهه)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn36" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn36" name="_ftnref36"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[36]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ويروى عن سالم بن عبد الله رحمه الله أنه فعل ذلك برجل جاءه فقال له: (رجل زنى، فقال سالم: يستغفر الله ويتوب إليه، فقال الرجل: الله قدّره عليه؟ فقال سالم: نعم. ثم أخذ قبضة من الحصى فضرب بها وجه الرجل، وقال: قم)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn37" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn37" name="_ftnref37"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[37]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وعن مالك بن أنس رحمه الله قال: «القرآن كلام الله عز وجل. وكان يقول: من قال: القرآن مخلوق، يوجع ضربًا ويحبس حتى يموت»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn38" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn38" name="_ftnref38"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[38]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وعن عبد الله بن أحمد بن حنبل قال: «سألت أبي عن رجل ابتدع بدعة يدعو إليها، وله دعاة عليها، هل ترى أن يحبس؟ قال: نعم. أرى أن يحبس وتكف بدعته عن المسلمين»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn39" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn39" name="_ftnref39"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[39]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وجاء عن أبي الحسن اللخمي رحمه الله -من أئمة المالكية- أنه سئل عن قوم من الإباضية سكنوا بين أظهر المسلمين وبنوا مسجدًا يجتمعون فيه بحلق ويظهرون مذهبهم، فأجاب: «إذا أظهر هؤلاء القوم الذين ذكرت مذهبهم، وأعلنوه، وابتنوا مسجدًا يجتمعون فيه وصلوا العيد بناحية عن المسلمين بجماعة: فهذا باب عظيم يخشى منه أن تشتد وطأتهم، ويفسدوا على الناس دينهم، ويميل الجهلة ومن لا تمييز عنده إليهم، فوجب على من بسط الله قدرته أن يستتيبهم مما هم عليه، فإن لم يرجعوا ضربوا وسجنوا، ويبالغ في ضربهم، فإن أقاموا على ما هم عليه فقد اختلف في قتلهم، وأما هدم المسجد الذي بنوه فحق، وجميع ما يتألفون فيه كذلك...»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn40" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn40" name="_ftnref40"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[40]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وفي المقابل هناك آثار أخرى عن السلف تختلف عما ذكر..<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال أبو داود: قلت لأحمد: «لنا أقارب بخراسان يرون الإرجاء، فنكتب إلى خراسان نقرئهم السلام؟ قال: سبحان الله لماذا لا تقرئهم؟».<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وفي رواية قال: قلت لأحمد: «نكلمهم؟ قال: نعم. إلا أن يكون داعيًا ويخاصم فيه»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn41" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn41" name="_ftnref41"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[41]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">بل وجاء عن الإمام أحمد رحمه الله كما بوب ابن مفلح الحنبلي رحمه الله في كتابه الماتع الآداب الشرعية فقال: «فصل في حظر حبس أهل البدع لبدعتهم: قال المروذي: سألت أبا عبد الله عن قوم من أهل البدع يتعرضون ويكفرون؟ قال: لا تتعرضوا لهم، قلت: وأي شيء تكره من أن يحبسوا؟ قال: لهم والدات وأخوات!<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قلت: فإنهم قد حبسوا رجلًا وظلموه، وقد سألوني أن أتكلم في أمره حتى يخرج، فقال: إن كان يحبس منهم أحد فلا، ثم قال أبو عبد الله: هذا جارنا حبس ذلك الرجل فمات في السجن، وأظن أنه قال غير مرة: كيف حكى أبو بكر بن خلاد؟ فقلت له: قال: كنت عند ابن عيينة قاعدًا فجاء الفضيل فقال: لا تجالسوه -يعني لابن عيينة- تحبس رجلًا في السجن؟ ما يؤمنك أن يقع السجن عليه؟ قم فأخرجه، فعجب أبو عبد الله وجعل يستحسنه»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn42" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn42" name="_ftnref42"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[42]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهذا الاختلاف في مواقف السلف تجاه المخالفين من جهة عقوبتهم والتنكيل بهم، يرجع إلى اختلاف البدع واختلاف أحوال أصحابها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال شيخ الإسلام رحمه الله بعد أن ذكر بعض عقوبات المخالفين: «وإذا عُرف أن هذا هو من باب العقوبات الشرعية؛ عُلم أنه يختلف باختلاف الأحوال؛ من قلة البدعة وكثرتها، وظهور السنة وخفائها، وأن المشروع قد يكون هو التأليف تارة والهجران أخرى. كما كان النبي صلى الله عليه وسلم يتألف أقوامًا من المشركين ممن هو حديث عهد بالإسلام، ومن يخاف عليه الفتنة، فيعطي المؤلفة قلوبهم ما لا يعطي غيرهم.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال في الحديث الصحيح: (إني أعطي رجالًا وأدع رجالًا، والذي أدع أحب إلي من الذي أعطي، أعطي رجالًا لما جعل الله في قلوبهم من الهلع والجزع، وأدع رجالًا لما جعل الله في قلوبهم من الغنى والخير، منهم عمرو بن تغلب)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn43" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn43" name="_ftnref43"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[43]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال: (إني لأعطي الرجل وغيره أحب إلي منه، خشية أن يكبه الله على وجهه في النار)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn44" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn44" name="_ftnref44"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[44]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup> أو كما قال.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وكان يهجر بعض المؤمنين، كما هجر الثلاثة الذي خلفوا في غزوة تبوك؛ لأن المقصود دعوة الخلق إلى طاعة الله بأقوم طريق، فيستعمل الرغبة حيث تكون أصلح، والرهبة حيث تكون أصلح.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن عرف هذا تبين له أن من رد الشهادة والرواية مطلقًا من المخالفين لأهل السنة والجماعة المتأولين فقوله ضعيف، فإن السلف قد دخلوا بالتأويل في أنواع عظيمة، ومن جعل المظهرين للبدعة أئمة في العلم والشهادة لا ينكر عليهم بهجر ولا ردع، فقوله ضعيف أيضًا، وكذلك من صلى خلف المظهر للبدع والفجور من غير إنكار عليه ولا استبدال به من هو خير منه مع القدرة على ذلك، فقوله ضعيف، وهذا يستلزم إقرار المنكر الذي يبغضه الله ورسوله مع القدرة على إنكاره، وهذا لا يجوز، ومن أوجب الإعادة على كل من صلى خلف كل ذي فجور وبدعة فقوله ضعيف، فإن السلف والأئمة من الصحابة والتابعين صلوا خلف هؤلاء وهؤلاء لما كانوا ولاة عليهم، ولهذا كان من أصول أهل السنة: أن الصلوات التي يقيمها ولاة الأمور تصلى خلفهم على أي حالة كانوا، كما يحج معهم ويغزى معهم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn45" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn45" name="_ftnref45"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[45]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359153"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>هجر المخالف:</strong></span></a><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><strong>ومما يتعلق بهذا الباب قضية مهمة لا بد من معرفة القول الفصل فيها، خصوصًا في هذه الأزمان، وهي: قضية الهجر، وهو: الإعراض عن المخالف وعدم مجالسته وترك مكالمته وعدم السلام عليه وترك الدخول عليه، وهذه القضية قضية لا بد من معرفة المقاصد الشرعية لها؛ حتى يمكن التعامل معها بالطريقة الصحيحة.<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359154"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>مشروعية الهجر:</strong></span></a><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><strong>الهجر أمر مشروع عند الحاجة إليه (قد يستحب وقد يجب)، والأدلة على مشروعية الهجر عند الحاجة إليه كثيرة من الكتاب والسنة والإجماع.<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">أولًا: من القرآن: <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">1) قول الله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَإِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آيَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَإِمَّا يُنسِيَنَّكَ الشَّيْطَانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [الأنعام:68]،</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> ففي هذه الآية دلالة على تحريم مجالسة أهل البدع والأهواء وأهل الكبائر والمعاصي.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال القرطبي رحمه الله: «في هذه الآية رد من كتاب الله عز وجل على من زعم أن الأئمة الذين هم حجج، وأتباعهم، لهم أن يخالطوا الفاسقين، ويصوبوا آراءهم تقية، وذكر الطبري عن أبي جعفر محمد بن علي رضي الله عنه أنه قال: لا تجالسوا أهل الخصومات، فإنهم الذين يخوضون في آيات الله: قال ابن العربي: وهذا دليل على أن مجالسة أهل الكبائر لا تحل. قال ابن خويز منداد: من خاض في آيات الله تركت مجالسته وهجر، مؤمنًا كان أو كافرًا، قال: وكذلك منع أصحابنا الدخول إلى أرض العدو، وكنائسهم، والبيع ومجالسة الكفار وأهل البدع، وألا تعتقد مودتهم، ولا يسمع كلامهم ولا مناظرتهم. ثم ذكر بعض الآثار عن السلف في هجر المبتدعة»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn46" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn46" name="_ftnref46"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[46]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup> اهـ.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">2) قوله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [النساء:140].</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال القرطبي رحمه الله ما محصله:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«فدل بهذا على وجوب اجتناب أصحاب المعاصي إذا ظهر منهم منكر؛ لأن من لم يجتنبهم فقد رضي فعلهم، والرضا بالكفر كفر، قال الله عز وجل: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [النساء:140]،</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> فكل من جلس في مجلس معصية ولم ينكر عليهم يكون معهم في الوزر سواء، وينبغي أن ينكر عليهم إذا تكلموا بالمعصية وعملوا بها، فإن لم يقدر على النكير عليهم فينبغي أن يقوم عنهم حتى لا يكون من أهل هذه الآية.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وإذا ثبت تجنب أصحاب المعاصي كما بينا فتجنب أهل البدع والأهواء أولى...<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وروى جويبر عن الضحاك قال: دخل في هذه الآية كل محدث في الدين مبتدع إلى يوم القيامة»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn47" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn47" name="_ftnref47"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[47]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">3) قوله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَلا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لا تُنصَرُونَ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [هود:113].</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال القرطبي رحمه الله:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«الصحيح في معنى هذه الآية: أنها دالة على هجران أهل الكفر والمعاصي من أهل البدع وغيرهم، فإن صحبتهم كفر أو معصية؛ إذ الصحبة لا تكون إلا عن مودة، وقد قال حكيم -أي: طرفة بن العبد-:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">عن المرء لا تسأل وسل عن قرينه<span style="mso-tab-count: 1">         </span>فكل قرين بالمقارن يقتدي<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فإن كانت الصحبة عن ضرورة وتقية فقد مضى القول فيها في: آل عمران، والمائدة، وصحبة الظالم على التقية مستثناة من النهي بحال الاضطرار، والله أعلم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn48" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn48" name="_ftnref48"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[48]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">4) قول الله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((لا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [المجادلة:22]<sup>.</sup></span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال القرطبي </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">رحمه الله:<span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«استدل مالك رحمه الله من هذه الآية على معاداة القدرية، وترك مجالستهم، قال أشهب عن مالك: لا تجالس القدرية، وعادهم في الله، لقوله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((لا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [المجادلة:22]<sup> </sup></span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قلت: وفي معنى أهل القدر جميع أهل الظلم والعدوان»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn49" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn49" name="_ftnref49"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[49]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ثانيًا: من السنة النبوية:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l0 level1 lfo7" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">1)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">عن أبي هريرة رضي الله عنه عن النبي </span></b></span><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال: (سيكون في آخر أمتي ناس يحدثونكم بما لم تسمعوا أنتم ولا آباؤكم، فإياكم وإياهم)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn50" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn50" name="_ftnref50"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[50]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l0 level1 lfo7" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">2)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">عن ابن عمر رضي الله عنهما أن رسول الله </span></b></span><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال: (لكل أمة مجوس، ومجوس أمتي الذي يقولون: لا قدر، إن مرضوا فلا تعودوهم، وإن ماتوا فلا تشهدوهم)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn51" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn51" name="_ftnref51"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[51]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. </span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l0 level1 lfo7" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">3)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">حديث الصحيفة المشهور عن علي رضي الله عنه عن النبي </span></b></span><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم،</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> وفيه: (المدينة حرم ما بين عير إلى ثور، فمن أحدث فيها حدثًا أو آوى محدثًا فعليه لعنة الله والملائكة والناس أجمعين...) الحديث<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn52" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn52" name="_ftnref52"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[52]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l0 level1 lfo7" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">4)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وعن عبد الله بن مسعود رضي الله عنه أن رسول الله </span></b></span><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال: (ما من نبي بعثه الله تعالى في أمة قبلي إلا كان له من أمته حواريون وأصحاب، يأخذون بسنته ويقتدون بأمره، ثم إنها تخلف من بعدهم خلوف: يقولون ما لا يفعلون، ويفعلون ما لا يؤمرون، فمن جاهدهم بيده فهو مؤمن، ومن جاهدهم بقلبه فهو مؤمن، وليس وراء ذلك من الإيمان حبة خردل)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn53" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn53" name="_ftnref53"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[53]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l0 level1 lfo7" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">5)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">حديث عائشة رضي الله عنها قالت: (تلا رسول الله </span></b></span><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">هذه الآية: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُوْلُوا الأَلْبَابِ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [آل عمران:7]<sup>.</sup></span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> قالت: قال رسول الله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> فإذا رأيت الذين يتبعون ما تشابه منه، فأولئك الذين سمى الله؛ فاحذرهم)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn54" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn54" name="_ftnref54"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[54]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l0 level1 lfo7" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">6)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">الأحاديث المتكاثرة في هجر النبي </span></b></span><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">لأهل المعاصي حتى يتوبوا، ثبت ذلك في وقائع متعددة، رواها عن النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">جماعة من الصحابة رضي الله عنهم، منهم: كعب بن مالك، وابن عمرو روى حديثين، وعائشة، وأنس، وعمار، وعلي، وأبو سعيد الخدري، وغيرهم رضي الله عنهم.</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فقد هجر النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">كعب بن مالك وصاحبيه رضي الله عنهم لما تخلفوا عن غزاة تبوك، واستمر هجرهم مدة خمسين ليلة، حتى آذن رسول الله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">بتوبة الله عليهم<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn55" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn55" name="_ftnref55"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[55]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">زينب بنت جحش رضي الله عنها قريبًا من شهرين لما قالت: (أنا أعطي تلك اليهودية) تعني صفية رضي الله عنها<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn56" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn56" name="_ftnref56"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[56]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">صاحب القبة المشرفة بالإعراض عنه حتى هدمها<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn57" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn57" name="_ftnref57"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[57]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">عمار بن ياسر رضي الله عنه بتركه </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">رد السلام عليه؛ لملابسته الخلوق حتى غسله<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn58" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn58" name="_ftnref58"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[58]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">رجلًا بالإعراض عنه؛ لأنه كان متخلقًا بخلوق<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn59" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn59" name="_ftnref59"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[59]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">رجلًا رأى في يده خاتمًا من ذهب حتى طرحه، وكان هجره له بالإعراض عنه<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn60" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn60" name="_ftnref60"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[60]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ونحوه من حديث أبي سعيد الخدري رضي الله عنه<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn61" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn61" name="_ftnref61"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[61]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">رجلًا بترك رد السلام عليه؛ وذلك لأن عليه ثوبين أحمرين<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn62" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn62" name="_ftnref62"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[62]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359155"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>تطبيق الصحابة رضي الله عنهم فمن بعدهم لهذه السنة النبوية:</strong></span></a><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><strong>وقد أخذ الصحابة رضي الله عنهم بالهجر في مواضع.<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فهجر عمر رضي الله عنه زياد بن حدير لما رأى عليه طيلسانًا وشاربه عافية، إذ سلم زياد فلم يرد عليه عمر السلام حتى خلع الطيلسان وقص شاربه<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn63" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn63" name="_ftnref63"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[63]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وعلي بن أبي طالب رضي الله عنه كان يعتقل أصحاب النرد غدوة ونحوها، وينهى عن السلام عليهم<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn64" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn64" name="_ftnref64"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[64]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر عبد الله بن عمر رضي الله عنهما رجلًا رآه يخذف بعدما أعلمه أن النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">كان ينهى عن الخذف، وقال: (والله لا أكلمك أبدًا)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn65" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn65" name="_ftnref65"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[65]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر عبد الله بن المغفل رضي الله عنه رجلًا يخذف في نحو ذلك، وهجر شيخ من أصحاب رسول الله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فتىً كان يخذف<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn66" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn66" name="_ftnref66"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[66]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر عبادة بن الصامت رضي الله عنه معاوية رضي الله عنه في مخالفته له في مسألة ربوية، وقال عبادة: (أحدثك عن رسول الله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وتحدثني عن رأيك! لئن أخرجني الله لا أساكنك بأرض لك علي فيها إمرة)، ولما خرج شكاه إلى عمر رضي الله عنه، فكتب إليه عمر: لا إمرة لك عليه، واحمل الناس على ما قاله؛ فإنه هو الأمر<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn67" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn67" name="_ftnref67"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[67]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ونحو هذه الرواية وقعت لأبي الدرداء مع معاوية رضي الله عنهما<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn68" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn68" name="_ftnref68"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[68]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهجر عبد الله بن مسعود رضي الله عنه رجلًا رآه يضحك في جنازة، فقال: والله لا أكلمك أبدًا<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn69" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn69" name="_ftnref69"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[69]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ثالثًا: الإجماع:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">حكاه جماعة، منهم: القاضي أبو يعلى، والبغوي، والغزالي.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال القاضي أبو يعلى رحمه الله: <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«هو إجماع الصحابة والتابعين»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn70" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn70" name="_ftnref70"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[70]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال البغوي رحمه الله بعد حديث كعب بن مالك رضي الله عنه: «وفيه دليل على أن هجران أهل البدع على التأبيد، وكان رسول الله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">خاف على كعب وأصحابه النفاق حين تخلفوا عن الخروج معه، فأمر بهجرانهم إلى أن أنزل الله توبتهم، وعرف رسول الله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">براءتهم، وقد مضت الصحابة والتابعون وأتباعهم وعلماء السنة على هذا مجمعين متفقين على معاداة أهل البدع ومهاجرتهم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn71" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn71" name="_ftnref71"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[71]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال الغزالي رحمه الله:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«وطرق السلف قد اختلفت في إظهار البغض مع أهل المعاصي، وكلهم اتفقوا على إظهار البغض للظلمة والمبتدعة، وكل من عصى الله بمعصية متعدية منه إلى غيره»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn72" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn72" name="_ftnref72"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[72]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال ابن عبد البر رحمه الله:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«وأجمع على أنه لا يجوز للمسلم أن يهجر أخاه فوق ثلاث، إلا أن يكون يخاف من مكالمته وصلته ما يفسد عليه دينه، أو يولد به على نفسه مضرة في دينه أو دنياه؛ فإن كان ذلك فقد رخص له في مجانبته وبعده، ورب صرم جميل خير من مخالطة مؤذية»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn73" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn73" name="_ftnref73"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[73]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال أيضًا في الاستدلال من حديث كعب بن مالك وهجر النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">له هو والمسلمون:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«وهذا أصل عند العلماء في مجانبة من ابتدع وهجرته وقطع الكلام معه، وقد حلف ابن مسعود رضي الله عنه أن لا يكلم رجلًا رآه يضحك في جنازة »<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn74" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn74" name="_ftnref74"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[74]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359156"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>المقاصد الشرعية للهجر:</strong></span></a><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong> <o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><span><strong>يمكن تلخيص المقاصد الشرعية للهجر في الآتي:<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l2 level1 lfo8" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">1-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">أن الزجر بالهجر عقوبة شرعية للمهجور، فهي من جنس الجهاد في سبيل الله لتكون كلمة الله هي العليا، وأداءً لواجب الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر، تقربًا إلى الله تعالى بواجب الحب فيه ـ.<o:p></o:p></span></b></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l2 level1 lfo8" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">2-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">بعث اليقظة في نفوس المسلمين من الوقوع في هذه البدعة وتحذيرهم.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l2 level1 lfo8" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">3-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">تحجيم انتشار البدعة.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l2 level1 lfo8" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">4-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قمع المخالف وزجره، ليضعف عن نشر بدعته، فإنه إذا حصلت مقاطعته، والنفرة منه؛ بات كالثعلب في جحره<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn75" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn75" name="_ftnref75"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[75]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l2 level1 lfo8" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">5-<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وأيضًا من المقاصد الشرعية: تنبيه المخالف على خطئه؛ ليستشعر مخالفته للمسلمين، فيتوب ويرجع عن بدعته.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359157"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>ضوابط الهجر الشرعية<sup><span style="COLOR: red">(</span></sup></strong></span></a><a title="" style="mso-footnote-id: ftn76" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn76" name="_ftnref76"><span style="mso-bookmark: _Toc137359157"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span style="FONT-SIZE: 14pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'SKR HEAD1'; mso-bidi-font-size: 15.0pt"><strong>[76]</strong></span></span></span></a><strong><span style="mso-bookmark: _Toc137359157"><sup><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold">)</span></sup></span><span style="mso-bookmark: _Toc137359157"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold">:</span></span><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></strong></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><strong>مما ينبه عليه في هذا المجال أن هجر المخالف إنما هو من باب القرب والعبادات، ولذا فلا بد من شرطي القبول، وهما:<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">1- الإخلاص:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهو ميزان الأعمال في باطنها، فلا بد أن يقصد الهاجر للمخالف النصيحة لله ولكتابه ولرسوله وللمسلمين، وأن يقصد سد باب البدعة، وزجر صاحبها ليعود إلى السنّة من غير أن يلتبس ذلك بمقاصد أخرى، حيث يدخل حظ النفس والهوى.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال شيخ الإسلام ابن تيمية، رحمه الله: (وإذا عرف هذا فالهجرة الشرعية من الأعمال التي أمر الله بها ورسوله، فالطاعة لا بد أن تكون خالصة لله، وأن تكون موافقة لأمره، فمن هجر لهوى نفسه أو هجر هجرًا غير مأمور به كان خارجًا عن هذا)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn77" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn77" name="_ftnref77"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><sup><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[77]</span></sup></b></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">2- المتابعة، وهي ميزان الأعمال في ظاهرها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">هجر المخالف له ضوابط تقوم على قاعدة رعاية المصالح ودرء المفاسد، يقول الشيخ بكر بن عبد الله أبو زيد حفظه الله:: «مشروعية الهجر هي في دائرة ضوابطه الشرعية المبنية على رعاية المصالح ودرء المفاسد»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn78" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn78" name="_ftnref78"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><sup><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[78]</span></sup></b></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وحتى يتحقق السبب الموجب للهجر لا بد من التأكد من عدة أمور:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">1- التأكد والتثبت من وجود البدعة، فلا يكفي بالشائع والمنقول عن فلان، بل لا بد من التثبت بسماع قوله أو رؤية فعلته أو كتابته.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">2- أن تكون البدعة مما اتفق على بدعيتها، فلا يهجر في المسائل التي اختلفت آراء العلماء في بدعيتها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">3- بلوغ الحجة للمبتدع، وفهمها، وزوال مانع الجهل، وارتفاع الشبهة، وانقشاع الغفلة<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn79" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn79" name="_ftnref79"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><sup><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[79]</span></sup></b></span></a>)</span></sup></span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ويمكن تلخيص الضوابط الشرعية للهجر في ضابطين: <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">الأول</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: مراعاة المصلحة والمفسدة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">الثاني</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: أن العقوبة تكون على قدر الجرم.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله في المسلك الحق في الهجر: «فإن أقوامًا جعلوا ذلك عامًا، فاستعملوا من الهجر والإنكار ما لم يؤمروا به، فلا يجب ولا يستحب، وربما تركوا به واجبات أو مستحبات وفعلوا به محرمات.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وآخرون أعرضوا عن ذلك بالكلية، فلم يهجروا ما أمروا بهجره من السيئات البدعية؛ بل تركوها ترك المعرض لا ترك المنتهي الكاره، أو وقعوا فيها، وقد يتركونها ترك المنتهي الكاره، ولا ينهون عنها غيرهم، ولا يعاقبون بالهجرة ونحوها من يستحق العقوبة عليها، فيكونون قد ضيعوا من النهي عن المنكر ما أمروا به إيجابًا أو استحبابًا، فهم بين فعل المنكر أو ترك المنهي عنه، وذلك فعل ما نهوا عنه وترك ما أمروا به، فهذا هذا، ودين الله وسط بين الغالي فيه والجافي عنه. والله سبحانه أعلم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn80" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn80" name="_ftnref80"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[80]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ويقول الشيخ محمد بن ناصر الدين الألباني: «سياسة الولاء والبراء لا تستلزم معاداة أي فئة من الفئات الإسلامية، أو أي طائفة من الطوائف الإسلامية، ولكن يجب أن تعامل كل واحدة منها في حدود قربها أو بعدها من العقيدة الصحيحة، أو من التمسك بالإسلام الصحيح ككل، والمعاداة لا تأتي إلا في حالة اليأس من صلاحها وهدايتها، فهنا يأتي ما هو معروف بالبغض في الله، أما ابتداءً فلا ينبغي للمسلم أن يعادي أحدًا من الطوائف الإسلامية ولو كانت مخالفة لعقيدته»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn81" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn81" name="_ftnref81"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><sup><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[81]</span></sup></b></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فباعتبار اختلاف مرتبة البدعة من الإثم هو من عدة جهات<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn82" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn82" name="_ftnref82"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[82]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">من جهة كونها كفرًا أو غير كفر:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فالمكفرة مثل: البابية، والبهائية، والقاديانية، وغير المكفرة مثل عامة البدع في العبادات حقيقية كانت أو إضافية<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn83" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn83" name="_ftnref83"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[83]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن جهة كون صاحبها مستترًا بها أو معلنًا لها، أظهرها فاستحق العقوبة بخلاف الكاتم؛ فإنه ليس شرًا من المنافقين الذين كان النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">يقبل علانيتهم ويكل سرائرهم إلى الله تعالى، هذا وهم في الدرك الأسفل من النار<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn84" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn84" name="_ftnref84"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[84]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>وفي ذلك يقول شيخ الإسلام ابن تيمية: «فلهذا ونحوه رأى المسلمون أن يهجروا من ظهرت عليه علامات الزيغ من المظهرين للبدع والداعين إليها، والمظهرين للكبائر، فأما من كان مستترًا بمعصيته أو مسرًا لبدعة غير مكفرة فإن هذا لا يهجر، وإنما يهجر الداعي إلى البدعة؛ إذ الهجر نوع من العقوبة وإنما يعاقب من أظهر المعصية قولًا وعملًا»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn85" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn85" name="_ftnref85"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[85]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن جهة كونها حقيقية أو إضافية.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فالبدعة الحقيقية: هي البدعة التعبدية المحدثة استقلالًا كصلاة الرغائب، وليست بدعة إضافية، ومثل صلاة القدر، وصلاة الألفية ليلة النصف من شعبان، وبدع الموالد، والأعياد الحكومية، وعيد غدير خم لدى الشيعة.. وهكذا.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والبدعة الإضافية</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: هي الأمر المبتدع مضافًا إلى ما هو مشروع أصلًا بزيادة أو نقص. <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">مثاله: الدعاء الجماعي بعد الصلاة، فالدعاء مشروع، وجعله جماعيًا بدعة مضافة لم يرد بها النص، وبناء العبادات على التوقيف. وسجود الشكر جماعة، واتخاذ التبليغ خلف الإمام سنة راتبة مع عدم الحاجة إليه.. وهكذا.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن جهة كونها بينة أو مشكلة:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">أي: كونها ظاهرة المأخذ، فهي بدعة متمحضة كبدع المآتم والموالد، وصلاة الرغائب...<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">أو بدعة فيها احتمال لاشتباه مأخذها، مثاله: القنوت في صلاتي العشاء والصبح، فإنه كان ثم نسخ، وبقي المشروع فيها عند النوازل، وشبهة الخلاف لا تصيره مشروعًا راتبًا.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والحقيقة أن هذا الوجه صوري لا حقيقي؛ إذ البدع مشكلة المأخذ يلحق بها من الإشاعة والتعصب ما يجعلها بينة. والله أعلم<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn86" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn86" name="_ftnref86"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[86]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>. <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن جهة اجتهاده فيها أو كونه مقلدًا:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فالمجتهد</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">: مخترع للبدعة، فالزيغ أمكن في قلبه من المقلد، وإن كان كل منهما موزورًا، لكن إثم من سن سنة سيئة أعظم وزرًا. والله أعلم<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn87" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn87" name="_ftnref87"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[87]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن جهة الإصرار عليها أو عدمه:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">أما الإصرار عليها فيجعلها من باب الدعوة إليها، فيكون داعية معلنًا لها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وأما عدم الإصرار فهو من باب كونها فلتة، وزلة عالم، إذا كانت منه ثم لم يعاودها<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn88" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn88" name="_ftnref88"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[88]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ويختلف باختلاف حال المخالف وما فيه من خير وشر:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله: «وإذا اجتمع في الرجل الواحد خير وشر، وفجور وطاعة، ومعصية وسنة وبدعة: استحق من الموالاة والثواب بقدر ما فيه من الخير، واستحق من المعاداة والعقاب بحسب ما فيه من الشر، فيجتمع في الشخص الواحد موجبات الإكرام والإهانة، فيجتمع له من هذا وهذا، كاللص الفقير، تقطع يده لسرقته، ويعطى من بيت المال ما يكفيه لحاجته.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">هذا هو الأصل الذي اتفق عليه أهل السنة والجماعة...»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn89" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn89" name="_ftnref89"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[89]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وفرق بين عالم تشربت نفسه بالبدع، لكنه لم يختلط بعلماء أهل السنة، ولم يتلق عنهم، وبين عالم تلقى عن المبتدعة فنالت منه منالًا، ثم خالط أهل السنة وعلماءهم وجاورهم مدة بمثلها يحصل برد اليقين، بل يكون عاشرهم عشرات السنين، ثم هو يبقى على مشاربه البدعية يعملها، ويدعو إليها، ويصر عليها، فهذا قامت عليه الحجة أكثر، واستبانت له المحجة فما أبصر. فهو من أعظم خلق الله فجورًا وغيضًا على أهل السنة. فالأول في تأليف قلبه وتودده للرجوع إلى السنة مجال. أما الثاني فلا والله، بل يتعين هجره، ومنابذته وإبعاده، وإنزال العقوبات الشرعية للمخالفين عليه، وأن يهجر ميتًا كما هجر حيًا، فلا يصلي أهل الخير عليه، ولا يتبعون جنازته.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله في حق بعض العصاة المظهرين لفجورهم:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«وأما إذا أظهر الرجل المنكرات، وجب الإنكار عليه علانيةً، ولم يبق له غيبة، ووجب أن يعاقب علانية بما يردعه عن ذلك من هجر وغيره، فلا يسلم عليه، ولا يرد عليه السلام، إذا كان الفاعل لذلك متمكنًا من ذلك من غير مفسدة راجحة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وينبغي لأهل الخير والدين أن يهجروه ميتًا، كما هجروه حيًا، إذا كان في ذلك كف لأمثاله من المجرمين، فيتركون تشييع جنازته، كما ترك النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">الصلاة على غير واحد من أهل الجرائم، وكما قيل لسمرة بن جندب<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn90" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn90" name="_ftnref90"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[90]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>: إن ابنك مات البارحة، فقال: لو مات لم أصل عليه. يعني: لأنه أعان على من قتل نفسه، فيكون كقاتل نفسه، وقد ترك النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">الصلاة على قاتل نفسه. وكذلك هجر الصحابة الثلاثة الذين ظهر ذنبهم في ترك الجهاد الواجب حتى تاب الله عليهم، فإذا أظهر التوبة أظهر له الخير..»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn91" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn91" name="_ftnref91"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[91]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وفرق في حال المهجور بين القوي في الدين وبين الضعيف فيه، فإن القوي يؤاخذ بأشد مما يؤاخذ به الضعيف في الدين، كما في قصة كعب بن مالك وصاحبيه رضي الله عنهم<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn92" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn92" name="_ftnref92"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[92]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وكذلك بالنسبة للأماكن:<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«ففرق بين الأماكن التي كثرت فيها البدع، كما كثر القدر بالبصرة، والتنجيم بخراسان، والتشيع بالكوفة، وبين ما ليس كذلك»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn93" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn93" name="_ftnref93"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[93]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهذا على ما أفتى به الأئمة أحمد وغيره بناءً على هذا الأصل: رعاية المصالح الشرعية.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">«ويختلف باختلاف الهاجرين أنفسهم في قوتهم وضعفهم وقلتهم وكثرتهم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn94" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn94" name="_ftnref94"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[94]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فإذا كانت الغلبة والظهور لأهل السنة كانت مشروعية هجر المخالف قائمة على أصلها، وإن كانت القوة والكثرة للمخالفين -ولا حول ولا قوة إلا بالله- فلا المخالف ولا غيره يرتدع بالهجر، ولا يحصل المقصود الشرعي؛ لم يشرع الهجر، وكان مسلك التأليف، خشية زيادة الشر.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وهذا كحال المشروع مع العدو: القتال تارة، والمهادنة تارة، وأخذ الجزية تارة، كل ذلك بحسب الأحوال والمصالح<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn95" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn95" name="_ftnref95"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[95]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ويقول الشيخ محمد بن صالح العثيمين رحمه الله: «أما هجرهم فهذا يترتب على البدعة، فإذا كانت البدعة مكفرة وجب هجره، وإذا كانت دون ذلك فإننا نتوقف في هجره إن كان في هجره مصلحة فعلناه، وإن لم يكن فيه مصلحة اجتنبناه، وذلك أن الأصل في المؤمن تحريم هجره؛ لقول النبي </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> (لا يحل لرجل مؤمن أن يهجر أخاه فوق ثلاث)، فكل مؤمن وإن كان فاسقًا فإنه يحرم هجره ما لم يكن في الهجر مصلحة فإذا كان في الهجر مصلحة هجرناه، لأن الهجر حينئذ دواء، أما إذا لم يكن فيه مصلحة أو كان فيه زيادة في المعصية والعتو، فإن ما لا مصلحة فيه تركه هو المصلحة»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn96" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn96" name="_ftnref96"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[96]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وفي هذه الأزمان عظمت الفتنة وانتشرت البدعة، فأضحى أهل البدع رموزًا في بعض البلاد.. يُعلون بدعتهم ويُعْلنون بها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وفي بعض البلاد إن ضعفت السنة في ديارهم ظهرت البدعة؛ وإن قويت السنة تلاشت البدعة. وغير خاف على البصير الخبير بمآخذهم تأليفهم الكتب الدعائية لمذاهبهم، حتى فتنوا بعض الجهلة في عقائدهم، كما أنهم مُكِّن لهم فأدخلوا بدعهم في كل بيت من خلال الفضائيات والمجلات، وكل ما استطاعوا إليه سبيلًا. </span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والواقع اليوم شاهد على ما نقول! فهل يترك الأمر وكأن شيئًا لم يكن؟! أم أنه تتحتم الدعوة إلى الحق والسنة كلٌّ بحسبه، وتشتد الحاجة للأمر بالمعروف والنهي عن المنكر، وتصحيح العقائد، واستنفار الإمكانات للتصدي للباطل وأهله؟!!</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359158"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>مناظرة المخالفين لأهل السنة والجماعة</strong></span></a><a title="" style="mso-footnote-id: ftn97" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn97" name="_ftnref97"><span style="mso-bookmark: _Toc137359158"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>(*)</strong></span></span></span></a><strong><span style="mso-bookmark: _Toc137359158"><span class="21617Char"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold">:</span></span></span><span class="21617Char"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></span></strong></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><strong>وقريب من قضية الهجر قضية مناظرة المخالفين ومجادلتهم:<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فإن مناظرة أهل الباطل ودحض شبههم قد جاء مدحه والحث عليه في كتاب الله تعالى، كما قال تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [النحل:125]،</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> وامتن الله على إبراهيم بإتيانه له الحجة، كما قال تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَتِلْكَ حُجَّتُنَا آتَيْنَاهَا إِبْرَاهِيمَ عَلَى قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَنْ نَشَاءُ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [الأنعام:83]،</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> وقد حكى الله سبحانه وتعالى عدة مناظرات بين أهل الحق وأهل الباطل، ومن ذلك: مناظرة إبراهيم لقومه كما في سورة الأنعام، ومناظرة موسى لفرعون كما في سورة الشعراء وغيرها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقد جاء عن السلف جواز المناظرة والمجادلة في بعض الأحيان.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فقد قال كثير من أئمة السلف: «ناظروا القدرية بالعلم، فإن أقروا به خصموا، وإن جحدوا فقد كفروا»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn98" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn98" name="_ftnref98"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[97]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال عمر بن عبد العزيز: «رأيت ملاحاة الرجال تلقيحًا لألبابهم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn99" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn99" name="_ftnref99"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[98]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وورد أيضًا في المقابل ذم المجادلة والخصومة في الدين.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال الله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((مَا يُجَادِلُ فِي آيَاتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَلا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلادِ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [غافر:4].</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> <span style="COLOR: blue">((وَيَعْلَمَ الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِنَا مَا لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ))</span> [الشورى:35].</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن السنة أدلة كثيرة، منها: قوله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">كما في حديث عائشة رضي الله عنها: (أبغض الرجال إلى الله الألد الخصم)<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn100" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn100" name="_ftnref100"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[99]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال النووي رحمه الله: «الألد: شديد الخصومة، مأخوذ من لديدي الوادي، وهما جانباه؛ لأنه كلما احتج عليه بحجة أخذ في جانب آخر، وأما الخصم: فهو الحاذق الخصومة، والمذموم هو الخصومة بالباطل في رفع حق أو إثبات باطل، والله أعلم»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn101" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn101" name="_ftnref101"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[100]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وعن أبي أمامة رضي الله عنه قال: قال رسول الله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"> (ما ضل قوم بعد هدى كانوا عليه إلا أوتوا الجدل، ثم قرأ: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلًا))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [الزخرف:58]<sup>)</sup></span></b><b><sup><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn102" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn102" name="_ftnref102"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[101]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقد جاء عن السلف ما يدل أيضًا على ذم المجادلة والخصومة في الدين.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال عبد الرحمن بن مهدي: «أدركت الناس وهم على الجملة، يعني لا يتكلمون ولا يخاصمون»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn103" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn103" name="_ftnref103"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[102]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال عبد الرحمن بن أبي الزناد: «أدركنا أهل الفضل والفقه من خيار أولية الناس يعيبون أهل الجدل والتنقيب والأخذ بالرأي أشد العيب، وينهوننا عن لقائهم ومجالستهم، وحذرونا مقاربتهم أشد التحذير»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn104" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn104" name="_ftnref104"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[103]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال الإمام أحمد رحمه الله: «أصول السنة عندنا: التمسك بما كان عليه أصحاب رسول الله </span></b><b><span lang="AR-YE" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-bidi-language: AR-YE">صلى الله عليه وسلم </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">والاقتداء بهم، وترك البدع، وكل بدعة فهي ضلالة، وترك الخصومات، والجلوس مع أصحاب الأهواء، وترك المراء والجدال والخصومات في الدين»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn105" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn105" name="_ftnref105"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[104]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال الإمام البغوي: «واتفق علماء السلف من أهل السنة على النهي عن الجدال والخصومات في الصفات، وعلى الزجر عن الخوض في علم الكلام وتعلمه»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn106" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn106" name="_ftnref106"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[105]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ولكن هذا كله -أي: المدح والذم- لا يرجع إلى ذات الجدل والمناظرة، وإنما هو راجع إلى تحقق أهداف المناظرة وشروطها وآدابها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359159"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>أولاً: المقصود الشرعي لمناظرة المخالفين ومجادلتهم:</strong></span></a><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l22 level1 lfo9" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">1)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">دعوة المخالفين وإيصال الحق إليهم، وإقناعهم ببطلان ما هم عليه من البدع.<o:p></o:p></span></b></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l22 level1 lfo9" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">2)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">الذب عن الدين، وتصفيته مما يلبس به المخالفين وما يشوبون به نصوصه من التحريفات والتأويلات.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l22 level1 lfo9" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">3)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">حماية العامة من الوقوع في البدع، وتحصينهم من الشبهات وبيانها وبيان الرد عليها.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l22 level1 lfo9" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">4)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">فضح المخالفين وتعرية باطلهم؛ لئلا يلتبس على الناس.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l22 level1 lfo9" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">5)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">جمع الناس على كلمة سواء؛ لأن المسلمين مأمورون بالاعتصام بحبل الله، ولا يمكن اجتماعهم على غيره أصلًا، ففي نفي زغل البدعة تقدم نحو تحقيق هذا المقصد الشرعي العظيم.</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وبناء على هذه المقاصد الشرعية ينبني الحكم على المناظرة والمجادلة، فمتى توافرت هذه المقاصد وتحققت كانت هذه المناظرة شرعية محمودة، ومتى انتفت هذه المقاصد ولم تتحقق كانت هذه المناظرة مذمومة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ولهذا وضع العلماء ضوابط تميز المناظرة المحمودة عن المذمومة، وهي التي يكون عنها الكلام فيما يأتي.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="2" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%" align="justify"><a name="_Toc137359160"><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><strong>ثانيًا: ضوابط المناظرة:</strong></span></a><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-bidi-font-weight: bold"><o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: 378.1pt" align="justify"><span><strong>العلم: فلابد لمن يناظر المخالفين ويجادلهم من العلم، وقد ذم الله الجدال بغير علم فقال تعالى: ((وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ)) [الحج:3]، وقال: ((هَاأَنْتُمْ هَؤُلاءِ حَاجَجْتُمْ فِيمَا لَكُمْ بِهِ عِلْمٌ فَلِمَ تُحَاجُّونَ فِيمَا لَيْسَ لَكُمْ بِهِ عِلْمٌ))، وذكر الشاطبي عن أبي فروخ أنه كتب إلى مالك بن أنس: أن بلدنا كثير البدع، وأنه ألف لهم كلامًا في الرد عليهم. فكتب إليه مالك يقول له: «إن ظننت ذلك بنفسك، خفت أن تزل فتهلك، لا يرد عليهم إلا من كان ضابطًا عارفًا بما يقول لهم، لا يقدرون أن يعرجوا عليه، فهذا لا بأس به، وأما غير ذلك، فإني أخاف أن يكلمهم فيخطئ فيمضوا على خطئه، أو يظفروا منه بشيء فيطغوا ويزدادوا تماديًا على ذلك»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn107" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn107" name="_ftnref107"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><sup><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[106]</span></sup></span></a>)</span></sup>.اهـ.<o:p></o:p></strong></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 49.9pt; mso-list: l13 level1 lfo10" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">1)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                     </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ألا يناظر إلا من يطمع في هدايته وانتفاعه:</span></b></span><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">قال ابن عون رحمه الله: «سمعت محمد بن سيرين ينهى عن الجدال، إلا رجلًا إن كلمته طمعت في رجوعه»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn108" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn108" name="_ftnref108"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[107]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">إلا أنه يراعى في هذا بعض المقامات التي تتطلب المناظرة ولو لم يرج رجوع هذا المخالف وهدايته، وهذا كما لو طلب المناظرة أمام الملأ، كما يجري الآن على شاشات الفضائيات والإنترنت، وكان في ترك مناظرته خذلان للسنة وظهور للبدعة، وربما أدى ترك مناظرته إلى اغترار الناس به، وظنهم أنه على حق، وأن من ترك مناظرته على باطل.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن ذلك ما جرى في زمن الإمام أبي بكر أحمد بن إبراهيم الإسماعيلي الحافظ، عندما قام رجل من الإسماعيلية الباطنية، وطلب مناظرة الأمير (وشمكير) فانتدب الأمير للمناظرة الحافظ أبا بكر الإسماعيلي، وكان هذا في مجمع الناس، فناظره الحافظ فبهته<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn109" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn109" name="_ftnref109"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[108]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقال الإمام أحمد: «قد كنا نأمر بالسكوت، فلما دعينا إلى أمر ما كان بدٌ لنا أن ندفع ذلك ونبين من أمره ما ينفي عنه ما قالوه، ثم استدل لذلك بقوله تعالى: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [النحل:125]<sup> </sup></span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn110" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn110" name="_ftnref110"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[109]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">وقد سئل الإمام ابن بطة<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn111" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn111" name="_ftnref111"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[110]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup> عن السائل يسأل العالم عن مسألة من الأهواء الحادثة يلتمس منه الجواب أيجيبه أم لا؟ فقسَّم رحمه الله السائلين إلى ثلاثة أنواع، يهمنا منهم هنا النوع الثاني الذي قال عنه: «ورجل آخر يحضر في مجلس أنت فيه حاضر، تأمن فيه على نفسك، ويكثر ناصروك ومعينوك، فيتكلم بكلام فيه فتنة وبلية على قلوب مستمعيه ليوقع الشك في القلوب؛ لأنه هو ممن في قلبه زيغ، يتبع المتشابه ابتغاء الفتنة والبدعة، وقد حضر معك من إخوانك وأهل مذهبك من يسمع كلامه، إلا أنه لا حجة عندهم على مقابلته، ولا علم لهم بقبيح ما يأتي به، فإن سكت عنه لم تأمن فتنته بأن يفسد بها قلوب المستمعين وإدخال الشك على المستبصرين، فهذا أيضًا مما ترد عليه بدعته وخبيث مقالته، وتنشر ما علمك الله من العلم والحكمة، ولا يكن قصدك في الكلام خصومته ولا مناظرته، وليكن قصدك بكلامك خلاص إخوانك من شبكته، فإن خبثاء الملاحدة إنما يبسطون شباك الشياطين ليصيدوا بها المؤمنين، فليكن إقبالك بكلامك، ونشر علمك وحكمتك وبشر وجهك وفصيح منطقك على إخوانك ومن قد حضر معك لا عليه، حتى تقطع أولئك عنه، وتحول بينهم وبين استماع كلامه، بل إن قدرت أن تقطع عليه كلامه بنوع من العلم تحول به وجوه الناس عنه فافعل»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn112" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn112" name="_ftnref112"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><sup><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[111]</span></sup></b></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l13 level1 lfo10" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">2)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">أن يستخدم الأسلوب المناسب، ويحذر من كون المناظرة داعية للمبتدع في الإيغال في بدعته. <o:p></o:p></span></b></span></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; tab-stops: list 47.2pt; mso-list: l13 level1 lfo10" align="justify"><b><span style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: mylotus"><span style="mso-list: Ignore">3)<span style="FONT: 7pt 'Times New Roman'">                   </span></span></span></b><span dir="rtl"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">أن تكون المناظرة بغية الوصول إلى الحق وبيانه مع الإخلاص لله تعالى فيها، وأن تجتنب المقاصد السيئة، ومن هذه المقاصد السيئة: المجادلة بقصد دحض الحق ورده؛ كما قال تعالى: </span></b></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [غافر:5].</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومنها: أن يكون القصد منها هو مجرد المجادلة والعناد، كما أخبر الله تعالى عن كفار قريش في قوله: </span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: blue; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'">((وَلَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْيَمَ مَثَلًا إِذَا قَوْمُكَ مِنْهُ يَصِدُّونَ وَقَالُوا أَآلِهَتُنَا خَيْرٌ أَمْ هُوَ مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلًا بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ))</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'"> [الزخرف:57].</span></b><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">ومن مقاصد الجدال المذمومة أيضًا: أن يكون المراد به إظهار العلم والفطنة والذكاء، وقوة الحجة، مراءاةً للناس وطلبًا للدنيا، فكل هذه المقاصد تفسد ثواب المجادلة، وتبطل أجرها ولو كانت في حق؛ لأنها لم يرد بها وجه الله تعالى، وإنما أريد بها حظ النفس<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn113" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn113" name="_ftnref113"><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><span class="MsoFootnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[112]</span></b></span></span></span></a>)</span></sup>.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">5) ألا تكون هذه المناظرة سببًا لظهور المخالفين، وفتحًا للباب لهم ليتطاولوا على السنة وأهلها.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 6pt 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 8.5pt; LINE-HEIGHT: 200%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none" align="justify"><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 13pt; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">يقول الإمام اللالكائي مبينًا ما جنته مناظرة المخالفين من جناية على المسلمين، مقارنًا بين حال المخالفين في عصر السلف الأول، وما كانوا عليه من ذل وهوان، وبين حالهم بعد فتح باب المناظرات معهم عند بعض المتأخرين، وما أصبح لهم بسبب ذلك من صيت وجاه حتى أصبحوا أقرانًا لأهل السنة في نظر العامة يقول رحمه الله:<o:p></o:p></span></b></p> <p align="justify"><b><span lang="AR-SA" dir="rtl" style="FONT-SIZE: 13pt; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA">«فما جنى على المسلمين جناية أعظم من مناظرة المبتدعة، ولم يكن لهم قهر ولا ذل أعظم مما تركهم السلف على تلك الجملة، يموتون من الغيظ كمدًا ودردًا، ولا يجدون إلى إظهار بدعتهم سبيلًا، حتى جاء المغرورون ففتحوا لهم إليها طريقًا، وصاروا لهم إلى هلاك الإسلام دليلًا، حتى كثرت بينهم المشاجرة، وظهرت دعوتهم بالمناظرة، وطرقت أسماع من لم يكن عرفها من الخاصة والعامة، حتى تقابلت الشبه في الحجج، وبلغوا من التدقيق في اللجج، فصاروا أقرانًا وأخدانًا، وعلى المداهنة خلانًا وإخوانًا، بعد أن كانوا في الله أعداءً وأضدادًا، وفي الهجرة في الله أعوانًا، يكفرونهم في وجوههم عيانًا، ويلعنونهم جهارًا، وشتان ما بين المنزلتين، وهيهات ما بين المقامين»<sup><span style="COLOR: red">(<a title="" style="mso-footnote-id: ftn114" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftn114" name="_ftnref114"><span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><sup><span style="FONT-SIZE: 13pt; COLOR: red; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[113]</span></sup></b></span></a>)</span></sup>.</span></b><font face="Times New Roman" size="3"> </font></p> <div style="mso-element: footnote-list" align="justify"><br clear="all"></div><font face="Times New Roman" size="3"> <div style="mso-element: footnote-list" align="justify"> <hr align="left" width="33%" size="1"> </div></font> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn1" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref1" name="_ftn1"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[1]</span></b></span>) حقيقة البدعة للغامدي (2/195).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn2" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref2" name="_ftn2"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[2]</span></b></span>) الاعتصام (2/516-518).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn3" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref3" name="_ftn3"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[3]</span></b></span>) الاعتصام (2/543).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn4" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref4" name="_ftn4"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[4]</span></b></span>) الاعتصام (2/550).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn5" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref5" name="_ftn5"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[5]</span></b></span>) أخرجه القضاعي في مسند الشهاب (2/44)، والديلمي في مسند الفردوس (7994). <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn6" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref6" name="_ftn6"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[6]</span></b></span>) الاعتصام (2/551، 552، 553، 557).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn7" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref7" name="_ftn7"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[7]</span></b></span>) مجموع الفتاوى (35/414).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn8" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref8" name="_ftn8"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[8]</span></b></span>) الاعتصام (2/712-713).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn9" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref9" name="_ftn9"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[9]</span></b></span>) مجموع الفتاوى (3/348).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn10" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref10" name="_ftn10"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[10]</span></b></span>) شرح صحيح مسلم (1/60)، وانظر: التقريب للنووي أيضًا (ص:324).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn11" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref11" name="_ftn11"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[11]</span></b></span>) عبد الرحمن بن يحيى بن علي بن محمد المعلمي العتمي، فقيه محدث توفي في مكة سنة (1386)هـ.</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn12" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref12" name="_ftn12"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[12]</span></b></span>) التنكيل (1/228).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn13" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref13" name="_ftn13"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><span style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[13]</span></b></span></span></b><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>) أي: في زمن الصحابة، كان من تكلم في عثمان، والزبير، وطلحة، ومعاوية، يعتبرونه شيعيًا غاليًا.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn14" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref14" name="_ftn14"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[14]</span></b></span>) ميزان الاعتدال (1/118-119).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn15" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref15" name="_ftn15"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[15]</span></b></span>) الكفاية (ص:120).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn16" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref16" name="_ftn16"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[16]</span></b></span>) التقريب (ص:324-325).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn17" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref17" name="_ftn17"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[17]</span></b></span>) منهاج السنة (1/62).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn18" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref18" name="_ftn18"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[18]</span></b></span>) منهاج السنة (1/66-68).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn19" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref19" name="_ftn19"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[19]</span></b></span>) نزهة النظر (ص:50).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn20" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref20" name="_ftn20"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[20]</span></b></span>) تدريب الراوي (ص:325).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn21" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref21" name="_ftn21"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[21]</span></b></span>) التنكيل (1/221).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn22" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref22" name="_ftn22"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[22]</span></b></span>) علوم الحديث (ص:103-104).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn23" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref23" name="_ftn23"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[23]</span></b></span>) الكفاية (ص:127).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn24" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref24" name="_ftn24"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[24]</span></b></span>) الكفاية (ص:126، 127).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn25" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref25" name="_ftn25"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[25]</span></b></span>) السنن الكبرى (10/208).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn26" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref26" name="_ftn26"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[26]</span></b></span>) الكفاية (ص:128).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn27" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref27" name="_ftn27"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[27]</span></b></span>) طبقات الحنابلة (1/250).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn28" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref28" name="_ftn28"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[28]</span></b></span>) شرح السنة (1/250).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn29" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref29" name="_ftn29"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[29]</span></b></span>) جامع بيان العلم وفضله (2/821).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn30" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref30" name="_ftn30"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[30]</span></b></span>) مجموع الفتاوى (24/175).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn31" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref31" name="_ftn31"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[31]</span></b></span>) التنكيل (1/231).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn32" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref32" name="_ftn32"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[32]</span></b></span>) شرح السنة للبغوي (1/248-249).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn33" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref33" name="_ftn33"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[33]</span></b></span>) منهاج السنة النبوية (1/62-63).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn34" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref34" name="_ftn34"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[34]</span></b></span>) الشريعة (454) (2/873-874).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn35" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref35" name="_ftn35"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[35]</span></b></span>)المصدر السابق (2/873-874)، اللالكائي في شرح أصول اعتقاد أهل السنة (1163) (4/644).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn36" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref36" name="_ftn36"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[36]</span></b></span>) المصدر السابق (494) (2/904-905).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn37" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref37" name="_ftn37"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[37]</span></b></span>) المصدر السابق (546) (951-952).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn38" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref38" name="_ftn38"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[38]</span></b></span>) المصدر السابق (166) (1/501).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn39" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref39" name="_ftn39"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[39]</span></b></span>) مسائل الإمام أحمد برواية عبد الله (ص:224).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn40" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref40" name="_ftn40"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[40]</span></b></span>) تبصرة الحكام لابن فرحون (1/426). <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn41" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref41" name="_ftn41"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[41]</span></b></span>) مسائل الإمام أحمد لأبي داود (ص:276).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn42" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref42" name="_ftn42"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[42]</span></b></span>) الآداب الشرعية (1/276).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn43" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref43" name="_ftn43"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[43]</span></b></span>) صحيح البخاري (6/2741) (7097).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn44" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref44" name="_ftn44"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[44]</span></b></span>) سنن أبي داود (2/632) (4683)، سنن النسائي (8/103) (4992).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn45" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref45" name="_ftn45"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[45]</span></b></span>) منهاج السنة النبوية (1/63-66).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn46" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref46" name="_ftn46"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[46]</span></b></span>) تفسير القرطبي (7/12-13).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn47" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref47" name="_ftn47"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[47]</span></b></span>) تفسير القرطبي (5/418).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn48" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref48" name="_ftn48"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[48]</span></b></span>) تفسير القرطبي (9/108).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn49" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref49" name="_ftn49"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[49]</span></b></span>) تفسير القرطبي (17/308).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn50" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref50" name="_ftn50"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[50]</span></b></span>) مسلم (1/12) (6) في المقدمة.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn51" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref51" name="_ftn51"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[51]</span></b></span>) أحمد (2/86، 125) (5/406)، أبو داود (2/634) (4692).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn52" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref52" name="_ftn52"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[52]</span></b></span>) البخاري (6/2482) (6374)، مسلم (2/1146) (1370).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn53" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref53" name="_ftn53"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[53]</span></b></span>) مسلم (1/69) (50).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn54" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref54" name="_ftn54"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[54]</span></b></span>) البخاري (4/1655) (4273)، مسلم (4/2053) (2665).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn55" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref55" name="_ftn55"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[55]</span></b></span>) صحيح البخاري (4/1603، 1718) (5/2308) (6/2640) (4156، 4400، 5900، 6798)، صحيح مسلم (4/2120) (2769).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn56" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref56" name="_ftn56"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[56]</span></b></span>) سنن أبي داود (2/609) (4602).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn57" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref57" name="_ftn57"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[57]</span></b></span>) سنن أبي داود (2/781) (5237).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn58" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref58" name="_ftn58"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[58]</span></b></span>) سنن أبي داود (2/609) (4601)، مسند الطيالسي (1/90) (646).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn59" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref59" name="_ftn59"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[59]</span></b></span>) الأدب المفرد (1/352) (1020)، المعجم الأوسط (3/343) (3350).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn60" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref60" name="_ftn60"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[60]</span></b></span>) الأدب المفرد (1/352) (1021).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn61" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref61" name="_ftn61"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[61]</span></b></span>) سنن النسائي (8/175) (5206)، الأدب المفرد (1/352) (1022).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn62" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref62" name="_ftn62"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[62]</span></b></span>) سنن أبي داود (2/450) (4069)، سنن الترمذي (5/116) (2807)، المستدرك (4/211) (7399).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn63" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref63" name="_ftn63"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[63]</span></b></span>) حلية الأولياء (4/197-198).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn64" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref64" name="_ftn64"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[64]</span></b></span>) الأدب المفرد (1/433) (1268).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn65" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref65" name="_ftn65"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[65]</span></b></span>) المستدرك (4/315) (7760).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn66" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref66" name="_ftn66"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[66]</span></b></span>) سنن الدارمي (1/127، 128) (438، 440).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn67" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref67" name="_ftn67"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[67]</span></b></span>) سنن ابن ماجة (1/8) (18).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn68" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref68" name="_ftn68"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[68]</span></b></span>) الموطأ (2/634) (1302)، مسند الشافعي (1/242) (1202).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn69" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref69" name="_ftn69"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[69]</span></b></span>) الزهد لأحمد بن حنبل (1/161).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn70" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref70" name="_ftn70"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[70]</span></b></span>) الآداب الشرعية لابن مفلح (1/232).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn71" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref71" name="_ftn71"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[71]</span></b></span>) شرح السنة (1/226-227).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn72" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref72" name="_ftn72"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[72]</span></b></span>) إحياء علوم الدين (2/168).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn73" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref73" name="_ftn73"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[73]</span></b></span>) التمهيد (6/127)، وانظر: فتح الباري (10/496).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn74" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref74" name="_ftn74"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[74]</span></b></span>) التمهيد (4/87).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn75" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref75" name="_ftn75"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[75]</span></b></span>) انظر: هجر المبتدع، بكر بن عبد الله أبو زيد (ص:11).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn76" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref76" name="_ftn76"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[76]</span></b></span>) انظر: المصدر السابق (ص:40-46).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn77" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref77" name="_ftn77"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><span style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[77]</span></b></span></span></b><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>) مجموع الفتاوى: 28/207.</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn78" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref78" name="_ftn78"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><span style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[78]</span></b></span></span></b><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>) هجر المبتدع (ص:41).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn79" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref79" name="_ftn79"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><span style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[79]</span></b></span></span></b><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>) حقيقة البدعة وأحكامها: (2/340) بتصرف.</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn80" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref80" name="_ftn80"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[80]</span></b></span>) الفتاوى (28/213)، وانظر منه: (ص:206).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn81" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref81" name="_ftn81"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><span style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[81]</span></b></span></span></b><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>) من فتاوى الشيخ الألباني بمكة. شريط رقم (7)<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn82" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref82" name="_ftn82"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[82]</span></b></span>) انظر بسط هذه الجهات الست في الاعتصام للشاطبي رحمه الله (1/167-174).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn83" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref83" name="_ftn83"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[83]</span></b></span>) هجر المبتدع (ص:42) ومنها أخذت هذه الاعتبارات.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn84" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref84" name="_ftn84"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[84]</span></b></span>)انظر: مجموع الفتاوى (28/205).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn85" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref85" name="_ftn85"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><span style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[85]</span></b></span></span></b><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>) مجموع الفتاوى (24/174-175).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn86" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref86" name="_ftn86"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[86]</span></b></span>) انظر: الاعتصام (1/172-173).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn87" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref87" name="_ftn87"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[87]</span></b></span>) انظر: الاعتصام (1/167-168).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn88" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref88" name="_ftn88"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[88]</span></b></span>) انظر: الاعتصام (1/174).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn89" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref89" name="_ftn89"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[89]</span></b></span>) الفتاوى (28/209) وانظر: (ص:228) بأبسط من هذا.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn90" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref90" name="_ftn90"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[90]</span></b></span>) رواه أحمد في الزهد (1/199).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn91" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref91" name="_ftn91"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[91]</span></b></span>) الفتاوى (28/217-218).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn92" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref92" name="_ftn92"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[92]</span></b></span>) انظر: فتح الباري (8/123) كتاب المغازي.<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn93" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref93" name="_ftn93"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[93]</span></b></span>) الفتاوى (28/206-207).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn94" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref94" name="_ftn94"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[94]</span></b></span>) الفتاوى (28/206).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn95" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref95" name="_ftn95"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[95]</span></b></span>) هجر المبتدع (ص:44).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn96" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref96" name="_ftn96"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[96]</span></b></span>) المجموع الثمين (1/30-31).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn97" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref97" name="_ftn97"><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(*) </span></b></a><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus">يراجع مقال رصين لشيخنا السيد/ حسن بن علي البار في مجلة البيان العدد (191) بعنوان (مناظرة أهل البدع).</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn98" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref98" name="_ftn98"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[97]</span></b></span>) جامع العلوم والحكم (1/27).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn99" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref99" name="_ftn99"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[98]</span></b></span>) جامع بيان العلم وفضله (2/972).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn100" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref100" name="_ftn100"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[99]</span></b></span>) البخاري (2/867) (4/1644) (6/2628) (2325) (4251) (6765)، مسلم (4/2054) (2668).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn101" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref101" name="_ftn101"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[100]</span></b></span>) شرح مسلم (16/219).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn102" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref102" name="_ftn102"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[101]</span></b></span>) الترمذي (5/378) (3253)، ابن ماجة (1/19) (48)، وحسنه الألباني في صحيح الترغيب (1/33).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn103" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref103" name="_ftn103"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[102]</span></b></span>) الإبانة الكبرى (2/529). <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn104" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref104" name="_ftn104"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[103]</span></b></span>) المصدر السابق (2/532). <o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn105" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref105" name="_ftn105"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[104]</span></b></span>) شرح أصول اعتقاد أهل السنة (1/156)، الآداب الشرعية (1/201).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn106" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref106" name="_ftn106"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[105]</span></b></span>) شرح السنة (1/216).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn107" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref107" name="_ftn107"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(</span></b><b><span dir="ltr" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: mylotus; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'"><span style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[106]</span></b></span></span></b><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>) [آل عمران:66].<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn108" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref108" name="_ftn108"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[107]</span></b></span>) انظر: الاعتصام (1/44).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn109" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref109" name="_ftn109"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[108]</span></b></span>) انظر تفاصيل القصة في الاعتصام (1/202-203).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn110" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref110" name="_ftn110"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[109]</span></b></span>) الإبانة الكبرى (1/390).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn111" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref111" name="_ftn111"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[110]</span></b></span>) عبيد الله بن محمد بن محمد، أبو عبد الله العكبري المعروف بابن بطة، محدث، وفقيه من كبار الحنابلة. ولد بعكبرا وتوفي بها سنة (387)هـ. صنف كتبًا كثيرة، أهمها (الإبانة على أصول الديانة).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn112" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref112" name="_ftn112"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[111]</span></b></span>) الإبانة الكبرى (2/542).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn113" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref113" name="_ftn113"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[112]</span></b></span>) موقف أهل السنة والجماعة من أهل الأهواء والبدع (2/605-606).<o:p></o:p></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="rtl" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; LINE-HEIGHT: 150%; TEXT-ALIGN: justify; mso-pagination: none; mso-element: footnote" align="justify"><a title="" style="mso-footnote-id: ftn114" href="/articles.aspx?id=1592&selected_id=-2839&page_id=0&page_size=5&links=True#_ftnref114" name="_ftn114"></a><span dir="rtl"></span><b><span lang="AR-SA" style="FONT-SIZE: 10pt; LINE-HEIGHT: 150%; FONT-FAMILY: 'Simplified Arabic'; mso-ascii-font-family: mylotus; mso-hansi-font-family: mylotus"><span dir="rtl"></span>(<span dir="ltr" style="mso-special-character: footnote"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: mylotus; mso-fareast-font-family: SimSun; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: AR-SA; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-font-family: 'Simplified Arabic'">[113]</span></b></span>) شرح أصول اعتقاد أهل السنة (1/19-20).<o:p></o:p></span></b></p>
التعليقات